Har kuni inson moliyaviy masalalarga duch keladi: tovar va xizmatlar uchun to‘lovlar, pul saqlash, maosh olish, kredit rasmiylashtirish va boshqalar. Bu jarayonlarda bankning ishtiroki katta. Ammo bank nima ekanligini, u qanday ishlaydi va nima uchun u zamonaviy iqtisodiyot uchun zarur ekanini to‘liq tushunib olaylik.
Xo‘sh, bank nima? Bank — bu moliyaviy tashkilot bo‘lib, u omonatlarni qabul qiladi, kreditlar beradi, to‘lov operatsiyalarini amalga oshiradi, valyuta ayirboshlashni tashkil etadi va boshqa qator xizmatlarni ko‘rsatadi. Bankning asosiy vazifasi — iqtisodiyot ishtirokchilari o‘rtasida pul harakatini ta’minlash.
Oddiy qilib aytganda, bank — bu moliyaviy vositachi. U puli bo‘lganlardan mablag‘ni olib, uni hozir pulga muhtoj bo‘lganlarga beradi. Shu orqali bank foyda oladi: kredit foizi bilan omonat foizi o‘rtasidagi farq — uning daromadidir.
Bank nima ekanligini tushunish uchun uning vazifalarini ko‘rib chiqish kerak. Zamonaviy banklar quyidagi muhim xizmatlarni amalga oshiradi:
Aholi va tashkilotlar o‘z mablag‘larini bankda saqlaydi. Bu pullar xavfsiz joyda bo‘ladi va foiz bilan oshadi.
Banklar aholiga (masalan, uy yoki mashina xaridi uchun) va biznesga (ishlab chiqarishni kengaytirish uchun) kredit beradi.
<strong»» data-start=»1558″ data-end=»1590″>3. Hisob-kitob xizmatlari
Pul o‘tkazmalari, to‘lovlar, maoshlar, kommunal xizmatlar va boshqalar bank orqali amalga oshiriladi.
Banklar xorijiy valyuta sotib olish va sotish imkonini beradi, bu esa xalqaro savdo va sayohat uchun muhimdir.
Ayrim banklar aksiya, obligatsiya kabi moliyaviy instrumentlarga investitsiya qilishni taklif qiladi.
Banklar bugungi kunda shaxsiy byudjetni tuzish, investitsiya rejalarini tuzish, qarzni boshqarish borasida maslahatlar ham bermoqda.
Bank nimaligini yanada chuqur tushunish uchun uning turlari bilan tanishaylik:
Markaziy bank — mamlakatning asosiy moliyaviy organidir. U milliy valyutani nazorat qiladi, bank tizimini tartibga soladi, pul chiqaradi va boshqa banklar faoliyatini kuzatib boradi.
Tijorat banklari — biz har kuni duch keladigan banklar. Ular omonatlar qabul qiladi, kreditlar beradi, to‘lov va karta xizmatlarini ko‘rsatadi.
Ular yirik kompaniyalarga investitsiya jalb qilish, aksiya chiqarish, qo‘shilish va sotib olish jarayonlarini amalga oshirishda yordam beradi. Aholiga odatiy kredit xizmatlari ko‘rsatmaydi.
Uy-joy xaridi uchun kreditlar (ipoteka) berishga ixtisoslashgan banklar.
Ayrim mamlakatlarda qishloq xo‘jaligi banklari, kooperativ banklar yoki islomiy banklar kabi maxsus banklar ham mavjud.
|
Saytingizni o’rnini Googleda yuqoriga ko’taring va yangi mijozlarga ega bo’ling. OQILA kompaniyasi sizga SEO xizmatni taklif etadi! |
Ko‘pchilik qiziqadi: bank nima va u qanday pul topadi?
Bankning asosiy daromadi — kredit va omonat foizlari orasidagi farq. Masalan, omonatchiga 10% foiz to‘lansa, bank kreditni 20% bilan beradi. Farq — 10% — bankning foydasidir.
Shuningdek, banklar karta xizmati, to‘lov operatsiyalari, valyuta ayirboshlash, seyf ijarasi va investitsiya xizmatlaridan ham daromad oladi.
Endi, bank nimaligini bilgan holda, yana bir muhim savol tug‘iladi — unga ishonish mumkinmi?
Agar bank davlat tomonidan litsenziyalangan va nazorat qilinayotgan bo‘lsa — albatta. Bunday banklar qonunlarga amal qiladi, moliyaviy hisobot beradi, xavflarni boshqaradi. Ko‘plab mamlakatlarda omonatlarni sug‘urtalash tizimi mavjud — agar bank bankrot bo‘lsa, omonatchining puli belgilangan miqdorda qaytariladi.
Bank — bu faqat pul saqlash joyi emas. Bu — milliy iqtisodiyotning asosiy ustuni. Banklar orqali kapital harakati ta’minlanadi, investitsiyalar amalga oshiriladi, biznes rivojlanadi, fuqarolar esa moliyaviy ehtiyojlarini qondirish imkoniga ega bo‘ladi.
Banklarsiz iqtisodiyotning to‘liq ishlashini tasavvur qilib bo‘lmaydi: na kredit, na to‘lov, na xalqaro savdo — hech biri amalga oshmaydi.
Bank nimaligini tushunish uchun, banklarsiz hayot qanday bo‘lishini tasavvur qilib ko‘raylik. Pullar uyda saqlanadi, yo‘qolishi yoki o‘g‘irlanish xavfi ortib ketadi. Uy sotib olish uchun yillab mablag‘ to‘plash kerak bo‘ladi. Biznes kreditsiz qiynalib qoladi. Tashqi savdo to‘xtaydi. Natijada, iqtisodiyot izdan chiqadi.
Xulosa qilib aytganda, bank nima? Bank — bu moliyaviy tashkilot bo‘lib, pullarni xavfsiz saqlash, ularni samarali foydalanish va moliyaviy barqarorlikni ta’minlashga xizmat qiladi.
Banklar iqtisodiyot harakatlanishi, o‘sishi va barqarorligi uchun juda muhim. Ularning to‘g‘ri ishlashi mamlakatning moliyaviy sog‘lomligiga to‘g‘ridan-to‘g‘ri ta’sir qiladi. Shuning uchun, bank tizimini tushunish va undan to‘g‘ri foydalanish har bir inson uchun muhim hisoblanadi.
